Huyền Nữ Phạm Thị Trân - Tổ nghề hát Chèo

Huyền nữ Phạm Thị Trân (925-976), người Hồng Châu, Hải Dương (có thể thuộc vùng đất thuộc huyện Ninh Giang bây giờ ?!) là người giỏi hát, múa và làm trò nổi tiếng trong đám hý phường thời Đinh. Bà là người phụ nữ nhan sắc, lại có tài múa hát, bà luôn giữ vai trò chủ chốt trong các nhóm, các đoàn đi múa hát và làm trò thời đó. Lời ca tiếng hát của bà được dân gian ca ngợi thành thơ:

    Múa hát như muốn hát bàn đào
    Hát giục mây bay, giục gió ào
    Tiếng hát kinh hồn quân bạc ác
    Lời than làm nhỏ lệ đồng bào

Khoảng niên hiệu Thái Bình (970-979), viên quan cai trị hạt Hồng Châu tiến cử bà lên triều đình. Bà được vua phong chức Ưu Bà, chuyên dạy múa hát, các trò biểu diễn trong quân ngũ. Bà dạy binh lính gảy đàn, đánh trống, múa hát…với những lời ca mang tinh thần thượng võ và yêu nước. Dần dần, bà đưa các bộ môn nghệ thuật đó lên sân khấu, diễn tả từng tích sinh hoạt gần gũi với nông dân, được quân lính yêu thích. Nghệ thuật hát chèo nảy sinh từ đó.

Ưu bà Phạm Thị Trân qua đời tương truyền vào ngày 12-8 năm Bính Tý (976). Sau khi bà mất được hậu thế suy tôn là Tổ nghề hát chèo.

Cũng từ đó đến nay, các phường hát chèo lấy ngày 12-8 Âm lịch hằng năm làm ngày giỗ Tổ nghề của mình.

Phạm Văn Chức

(Theo Nhân vật chí Hải Dương và wiki)